Sint-Leonarduskerk van Zoutleeuw terug open voor publiek

Op 31 mei was de officiële heropening van hét pronkstuk van Zoutleeuw, de Sint-Leonarduskerk, een gotisch gebouw dat grotendeels opgetrokken werd tussen de 13de en de 15de eeuw. In de Sint-Leonarduskerk wordt vandaag nog een schat aan middeleeuwse kunst bewaart waardoor ze terecht de eretitel “Kunstschrijn van Brabant”draagt.

Met enkele korte toespraken en een religieus moment, voorgegaan door Mgr. Koen Vanhoutte, en muzikaal ondersteund door het koor De Kleine Cantorij uit Tongeren was de opening een feit. Zoutleeuw, gelegen tussen Tienen en Sint-Truiden, was eeuwen geleden een belangrijke stad in het hertogdom Brabant. Grenzend aan het prinsbisdom Luik, vervulde het een strategische rol, terwijl de ligging aan de toen bevaarbare Kleine Gete resulteerde in de verst inwaards gelegen binnenhaven van Vlaanderen.

In 1106 kreeg Leeuw stadsrechten en twee eeuwen later, in 1307, werd de nieuwe stad, naast Leuven, Brussel, Antwerpen, 's-Hertogenbosch, Tienen en  Nijvel erkend als één van de zeven ‘vrije steden’ van het hertogdom Brabant. Handel en lakennijverheid waren ook hier belangrijke activiteiten. De 14de-eeuwse hal aan de Grote Markt is er nog een getuige van.

Hét pronkstuk van Zoutleeuw is de Sint-Leonarduskerk, een gotisch gebouw dat grotendeels opgetrokken werd tussen de 13de en de 15de eeuw. De beeldenstorm waaraan zoveel kerken ten prooi vielen tijdens de 16de-eeuwse godsdienstoorlogen, ging aan Zoutleeuw voorbij.

De beeldenstormers, die in 1566 dankzij het Spaanse garnizoen de stadspoorten niet binnen konden. Op dat moment dreven volgens de kronieken in de Gentse kanalen honderden beelden en schilderijen rond en werd retabel na retabel in de kathedraal van Antwerpen van de muren gerukt en vernietigd. Dat van de plaatselijke kanunniken, die de eed van trouw zwoeren  aan de Franse revolutie en zo de afbraak van de kerk vermeden op het moment dat de Luikenaars op de Place Saint-Lambert in drie maanden tijd hun gotische kathedraal tot op de grond afbraken. Dankzij de Leeuwenaren werd de Leuvense antiquair, die in 1827 als 'koperdief' werd betrapt na een pak slaag uit de stad gejaagd. Het wereldberoemde messing zoals de paaskandelaar en de arendlezenaar werden zo gered.

De bijna 800 jaar oude Sint-Leonarduskerk is na de passage van de Franse Revolutionairen eigendom van de stad geworden. Zij is dus niet van de kerkfabriek maar van iedere inwoner van de stad. Vandaar dat de Sint-Leonarduskerk vandaag nog een schat aan middeleeuwse kunst bewaart en terecht de eretitel “Kunstschrijn van Brabant” draagt.

De kerk is uniek in België omdat ze haar middeleeuws exterieur en interieur grotendeels heeft bewaard. Ze herbergt niet minder dan 21 door de Vlaamse Overheid erkende ‘topstukken’ met o.m. het beroemde 18 m hoge sacramentshuis van Cornelis Floris de Vriendt , het Marianum van een onbekend kunstenaar en de reusachtige paaskandelaar van Renier van Tienen. De Sint-Barbara toren (belforttoren) behoort sinds 1999 tot het Werelderfgoed van de UNESCO als onderdeel van de groepsinschrijving van 56 belforten in België en Frankrijk.

Vijf jaar geleden werd de kerk om veiligheidsredenen gesloten voor het publiek. Er was een duidelijk instortingsgevaar van de gewelven. De restauratie en conservering van haar architectuur was dan ook zonder meer een 'must'. Het goedgekeurde kerkenbeleidsplan bestendigde bovendien ook voor de toekomst de religieuze functie als zondagskerk van het sinds 1 februari 1937 beschermde overwegend gotische gebouw.

Tijdens de eerste vier restauratiefases werd de buitenkant van de kerk gerestaureerd: het koor en de kooromgang, het dak, het transept, de zijgevels met de torens en het portaal.  Voorwerp van fase vijf waren de stabiliteitsproblemen, met name de grote barsten, die in het interieur, vooral achteraan in het kerkschip, steeds dramatischer werden. Op 5 februari 2018 jaar startte de zesde restauratiefase.  Ze omvatte hoofdzakelijk de verdere behandeling van de stabiliteitsproblemen en het herstel van de gewelven in de middenbeuk. Deze werken zitten nu in een eindfase. De totale kostprijs van alle werken is 7 miljoen euro  waarvan de stad 2 miljoen en de rest werd betaald door hogere overheden.