“Genoeg geld, maar te weinig mensen”

Zondag vindt de laatste eucharistieviering plaats in de monumentale Minderbroederskerk in Sint-Truiden. Die zal voor de gelegenheid versierd zijn met 12.000 bloemen. Het is meteen ook een afscheid van 800 jaar minderbroeders in de stad. “Dat we ons klooster moeten loslaten, doet me wel wat”, zegt gardiaan Frans Cuypers. Het klooster sluit dan wel de deuren, maar vijf van de tien minderbroeders zullen in Sint-Truiden blijven wonen. Zo krijgt gardiaan Frans Cuypers een aparte leefruimte bij de Clarissen. Het afscheid raakt de 69-jarige minderbroeder. “We zagen het wel aankomen, maar toch zal het me zondag iets doen als ik voorga in onze laatste misviering. Hier gaat een deur dicht, maar elders gaat ze weer open en kunnen we opnieuw beginnen. We bekijken het positief. Als je weet dat zo veel mensen op zoek zijn naar een huis, naar broederschap, dan mogen wij niet klagen.”

Tijdens de hoogdagen in de late jaren '50 telde het Minderbroedersklooster negentig paters. Elke broeder had z'n eigen taak. “Dat ging van portier over hovenier tot schoenmaker, maar ook bedelaars. In die tijd moesten we bedelen voor voedsel. Toen hadden we veel mensen en te weinig geld. Nu hebben we genoeg geld, maar te weinig mensen.”

Franciscus van Assisi stichtte 800 jaar geleden de orde van de Franciscanen of minderbroeders. “Wij zijn niet gesticht om aan liefdadigheidswerk te doen, maar wel als een vorm van samenleven. Franciscus was een bruggenbouwer en wilde aantonen dat mensen die niet voor elkaar gekozen hebben, toch kunnen samenleven.” Als rijke koopmanszoon had Franciscus afscheid genomen van zijn luxeleventje om zijn heil te zoeken in bezitloosheid en het bijeenbedelen van zijn eten. “Maar als je hier dit klooster ziet staan, dan vraag je je wellicht af, waar is die armoede?”, lacht gardiaan Frans. “Het klooster is dan ook niet met de centen van de minderbroeders gebouwd, maar opgericht door welgestelde Truienaren. Ik weet niet wat Franciscus er vandaag van zou denken, want hij was al kwaad als er in die tijd een groot studiehuis werd gebouwd.”

Vlaams erfgoed

Conservator Christa Engelbosch neemt broeder Frans mee naar de zolderkamer van museum De Mindere. De minderbroeders trekken dan wel de deuren van het klooster dicht, maar laten een riante erfenis na. Wanneer de deur opengaat, komen we ogen tekort. Heiligenbeelden in alle maten en gewichten, kelken, kandelaars, monstransen, schilderijen maar ook kazuifels, patijnen, sober servies en hostiestekers. “Ons depot telt vandaag bijna 14.800 voorwerpen”, vertelt Christa aan gardiaan Frans. “Elk object dat je hier ziet, is genummerd en geregistreerd. Zo weten we perfect uit welk klooster het voorwerp afkomstig is. We dragen hier zorg voor het erfgoed van alle ordes van de Franciscanen in Vlaanderen.”

Dat die collectie bewaard bleef en het museum vandaag een regionale erkenning heeft, is vooral te danken aan de nu 92-jarige pater Herman Hansen. “De minderbroeders waren de eerste orde die hun erfgoed wilden bewaren,” weet pater Herman. “Het was niet altijd makkelijk om de gardiaans van andere kloosters te overtuigen om hun erfgoed naar Sint-Truiden te brengen. 'Weeral Limburg' klonk het vaak. Maar eigenlijk was dat niet zo vreemd, want zo goed als de helft van de minderbroeders was Limburger.”

Rolmodel Franciscus

Met dit erfgoed organiseert het museum vandaag wisselende tentoonstellingen, met als rode draad het leven van Franciscus van Assisi. “In onze nieuwe opstelling verbinden we Franciscus met onze hedendaagse samenleving. Terug gaan naar de natuur, de bewustwording rond het klimaat, maar ook onthaasten en consuminderen. Ze hebben allemaal een raakvlak met de filosofie die Franciscus 800 jaar geleden uitdroeg,” vertelt Christa. De minderbroeders verlaten dan wel het hart van de stad, maar via museum De Mindere zal hun geest en hun werk verder leven.

© Miranda GIJSEN/Jozef CROUGHS