Hoe betaal je een kasteel? “Door mensen binnen te laten”

We vinden het niet erg dat mensen in ons kasteel rondlopen. We hopen dat ze het daarom willen bewaren als wij er niet meer zijn”, zegt prins Simon de Merode, die nog tot 23 december zorgt voor kerstspektakel in kasteel Duras.

Hij is amper 41 jaar (maar ziet er 10 jaar jonger uit), eigenaar van één van de grootste kastelen van ons land, hoofd van een van die vijf prinselijke families die België telt. “En vooral manusje-van-alles, de man die de problemen mag oplossen en soms de shit-jobs mag doen”, lacht Simon de Merode zelf. Het kost wel wat, zo’n kasteel onderhouden en renoveren. Dus gooide de jonge prins het over een heel andere boeg: met ‘spektakels’ - als Kerstmagie, de onthoofding van Marie-Antoinette en 1830 - houdt hij een kasteeldomein in stand. En andere kasteelheren staan te dringen om mee te mogen doen. “Mijn neef, hier in Duras (Sint-Truiden), was één van de eersten die ook ons spektakel wilde. Dit jaar doen 10 kastelen in Vlaanderen en Wallonië mee.”

U bent via een omweg kasteelheer in België, omdat uw neven niet zo happig waren?

“Het kasteel in Westerlo was van mijn grootmoeder, het is al 600 jaar van de familie de Merode. Zelf ben ik opgegroeid in Reims (Frankrijk), we kwamen enkel tijdens de kerst. Maar op een bepaald moment zagen mijn neven de uitdaging van het kasteel niet meer zitten. Samen met mijn broers en zus heb ik het in 2006 overgenomen. Ik werkte toen nog in de marketing voor Inbev in Leuven, maar sindsdien is het kasteel mijn job.”

U bent dus mede-eigenaar. Betaalt u gewoon huur aan uw broers en zus?

“Absoluut.”

U noemt zich ook niet kasteelheer maar CEO van een kasteel?

“We hebben een productiehuis opgericht: Historalia. Ik ben de bedrijfsleider maar je moet dat niet te glamoureus zien. Er zijn heel veel fijne kanten aan de job, maar tijdens de producties komen ze vooral naar mij als er problemen zijn (lacht). Het is in 2011 gestart. De gemeente zocht een plek waar ze 100 jaar stadhuis - een kasteel dat geschonken was door mijn tante - konden vieren. De geschiedenis van de gemeente werd op een aantal locaties gespeeld, op ons domein had je twee scènes. We hadden geen idee wat het zou geven, maar opeens werd daar een tribune voor 1.200 mensen geplaatst. Sommige toeschouwers zijn vijf keer komen kijken.” “Mensen krijgen een band met het domein en willen het hopelijk in stand houden. Lang nadat families als de onze verdwenen zijn.” prins Simon de Merode

U zag een gat in de markt?

“Toneel werd gebruikt om mensen samen te laten komen en tegelijk om te spreken over geschiedenis en cultuur. Hoe mooi is dat? Waarom moest het bij die ene keer stoppen? Ik vind het ook belangrijk: mensen krijgen zo een band met het domein en willen het hopelijk in stand houden. Lang nadat families als de onze verdwenen zijn.”

Hoofden zijn ervoor gerold?

“Ons eerste spektakel in 2014 was Marie-Antoinette (de Franse koningin die onthoofd werd tijdens de Franse Revolutie, nvdr). Voorouders van ons waren trouwens in dienst als hofmeester van haar moeder. Met auteur en regisseur Luc Stevens is de productie tot stand gekomen. Ik had direct het gevoel: dit is het. Vóór mijn tijd had je al wel het jaarlijkse kasteelfeest, met standjes van bubbelbaden en saucissen. Interessant maar de link met de geschiedenis van het kasteel of de omgeving kon beter. En toen ben ik gaan denken: als kind kwamen we met kerst naar oma en mochten we alles versieren. Magisch. Waarom zou ik dat niet voor kinderen kunnen herhalen? En zo is ‘Kerstmagie’ ontstaan, een spektakel waarbij de kerstman in een groot huis bezig is met de pakjes en waarbij telkens iets misloopt.”

Uw neef, de graaf van het kasteel van Duras, zag al snel de mogelijkheden?

“Kerstmagie was de eerste jaren alleen bij ons. Ghislain is eens komen kijken en vroeg of dat spektakel ook niet in Duras kon. Het onderhoud van een kasteel kost geld. En tegelijk: waarom zou je mensen niet laten genieten van die geschiedenis.”

De opbrengst gaat dus naar het onderhoud van jullie kastelen.

“Mensen staan er niet bij stil hoeveel geld in een kasteel kruipt. We vervangen nu bijvoorbeeld in 7 jaar tijd 220 ramen met dubbel glas. Systematisch wordt iets gerenoveerd. Ik hoop dat het dak vervangen iets voor mijn kinderen wordt, maar die zijn nog maar 9 en 5 jaar...”

Vinden bewoners, zoals uw neef en u, het niet vervelend om al die mensen over de vloer te krijgen?

“Neen. Het is net leuk om met hen te kunnen praten. Ghislain staat tijdens Kerstmagie zowat elke avond aan de toog te tappen. Voor de gezelligheid. Ik doe hetzelfde. En dat gesprekje met de kinderen als ze buitenkomen. Zalig om de magie in hun ogen te zien.”

De kasteelheren hangen aan uw bel om ook mee te mogen doen?

“In het begin geloofden ze niet dat dit ging opbrengen. Maar nu willen veel kastelen meedoen. We zitten aan 10. Dat is voorlopig mijn limiet, we zoeken wel personeel om uit te breiden.”

Maar wat kost dat nu, een kasteel in leven houden?

“Ik ga daar geen cijfer op plakken, het hangt af van het kasteel. Maar geloof me dat het een grote inspanning voor elke eigenaar is. Een kasteel beheren, is een fabriek runnen. Of ik soms spijt heb van mijn keuze? Nee, het is nog elke dag een plezier. Je moet de geschiedenis soms ook gebruiken om het in stand te houden. Mensen gaan naar een kasteel uit karton in Marne-la-Vallée (Disneyland Parijs, nvdr) terwijl je vlakbij de mooiste kastelen ter wereld hebt.”

Duras is belangrijk in onze vaderlandse geschiedenis?

“Koning Wilhelm I van Nederland is verliefd geworden op de katholieke gravin Henriette d’Oultremont. Ze hebben in de torenkamer in Duras geslapen. Hij, als protestant, heeft in 1840 troonsafstand gedaan om met haar te huwen. Je kan de kamer boeken waar zij samen in bed lagen.” “Mensen gaan in Disneyland Parijs naar een kasteel uit karton kijken terwijl je vlakbij de mooiste kastelen ter wereld hebt”,  zegt prins Simon de Merode

U bent prins, hoofd van één van de amper vijf prinselijke families in ons land. Hoe voelt dat?

“Heel gewoon. Mijn voorvaders hebben zich ingezet voor België, bij 100 jaar onafhankelijkheid hebben we de titel gekregen. Ik vind het vooral belangrijk dat ik dit erfgoed in stand kan houden.”

Bezit u nog andere kastelen dan?

“Eentje, in Frankrijk. Waar mijn vader nu woont. Maar dat is kleiner dan Westerlo. Het onderhoud is ook makkelijker, het is herhaaldelijk afgebrand. De laatste keer tijdens WOII: de Amerikanen wilden het kasteel warm krijgen, ze hadden vuurtje gestookt en moesten toen gaan vechten. Alles is in vlammen opgegaan. Nu zit er veel meer cement en beton in.”

Wat is u opgevallen aan Limburg?

“Jullie spreken een beetje langzamer. Maar ik kom hier heel graag. Zoals in de Kempen. Als het druk is of ik maak me zorgen: Simon, ’t komt goeeed…”

©  Caroline Vandenreyt en Jozef Croughs