't Vissegat: de recordpiste van Sint-Truiden

Het zou een quizvraag kunnen zijn: wat hebben Parijs, Milaan, Mexico-Stad, Londen, Aguascalientes en Sint-Truiden gemeen? Het zijn allemaal steden waar het werelduurrecord wielrennen gevestigd werd. De Fransman Maurice Richard snelde in 1933 op de wielerbaan van 't Vissegat naar 44,777 kilometer in een uur.

Het werelduurrekord neergehaald op de piste te Sint-Truiden, titelde uw krant eind augustus 1933. De laatste minuut is een lawijt dat hooren en zien vergaat. Met 189 meter verbeterde de Fransman op 29 augustus 1933 het vorige record van de Nederlander Jan Van Hout dat nog geen week oud was. Hij vestigde het record op de vierde dag van de 'Zesdagen voor Junioren'. Zijn passage gold als een tussendoortje, maar wel eentje waardoor Sint-Truiden als enige Belgische stad de voorbije dagen opdook in overzichtslijstjes van het werelduurrecord. Sint-Truiden, of het Aguascalientes van 86 jaar geleden. Het had Victor Campenaerts een verre reis kunnen besparen.

Al in 1911 was er sprake van een piste in de Vissegatstraat in Sint-Truiden.

Op de plek waren er vijvers die dienst deden als zwembad. Eigenaar Leonard Hommers liet zich door wielerliefhebbers en sportafgevaardigden overtuigen om rond de vijvers een aarden piste aan te leggen voor nog meer vertier. Een schot in de roos, maar de Eerste Wereldoorlog verstoorde de pret. In de jaren '20 herleefde de piste. Hommers kreeg de hulp van wielerfans die zich verenigden onder de naam Sportvrienden. In '100 jaar wielrennen in Limburg' schrijft wielerfreak Herman Laitem dat negen aandeelhouders elk 100 Belgische frank uitleggen om de jaarlijkse huur te betalen. De wielerliefhebbers brachten bochten aan, bouwden een podium en een kiosk en voorzagen de piste van een omheining. Streekrenners werden om de veertien dagen lokale helden op de piste. De zaken gingen goed, blijkt uit het archief van de Sportvrienden. In juni 1924 kochten 1.800 mannen een toegangsticket. Inderdaad, vrouwen en kinderen niet toegelaten.

72.000 Belgische frank

Afhankelijk van de bron onderging de piste in 1928 of 1931 een facelift. De baan lag uitstekend, maar was niet lichtlopend. Een houten ondergrond moest de oplossing vormen. En zo geschiedde, voor 72.000 Belgische frank, een enorme smak geld in die tijd. De circa 300 meter lange velodroom kreeg een topvloer. 't Vissegat maakte nu echt furore en werd bestempeld als een van de snelste wielerpistes ter wereld. In 1931 vonden er zes wielermeetings plaats. Georges Vanhulle, een militair op Saffraanberg die later als horecabaas in het Truiense bleef plakken, was directeur van de piste en op zoek naar een idee. “Loof een premie uit voor wie het uurrecord verbreekt”, kreeg hij ingefluisterd. 5.000 frank zou het worden, en 500 voor wie probeerde. Alfons Schepers uit Neerlinter waagde zijn kans en verbeterde het Belgische record. Overpeltenaar en tweevoudig Tourritwinnaar Gerard Loncke deed er met 43,684 kilometer nog een schep bovenop, maar bleef op 500 meter van het wereldrecord steken.

Magere Maurice

In 1933 kreeg Vanhulle een brief van Maurice Richard: “Ik heb over uw piste horen spreken”. De relatief onbekende Parijzenaar van 1.79 meter en nauwelijks 70 kilo zakte moederziel alleen naar Sint-Truiden af. Geen supporters uit eigen streek, zelfs geen verzorger. Slank van armen en benen, schreef uw krant. “Zo ne magere. Die heeft niet de minste kans”, merkte ook Vanhulle op toen hij de renner voor het eerst zag.

De eerste tests op de piste waren veelbelovend, waarna alles in orde werd gebracht voor de recordpoging. Toch weet de elektricien twee dagen later maar weinig volk te begeesteren. Het is kermisdinsdag en de Truienaars verkiezen de foor boven een vreemde Fransman. Om 19.40 uur begint de 23-jarige renner eraan in helder en rustig weer. Een uur later heeft Richard 44,777 kilometer op de teller, een verbetering met 189 meter. Vanhulle was zijn 5.000 frank kwijt aan die magere Fransman. Als de donder breken toejuichingen los als het einde gezwaaid wordt en Richard nog opmerkelijk frisch eindigt, noteert de HBvL-sportjournalist anno 1933. Richard groet het publiek door nog enkele extra rondjes te doen. De sportjournalist weet alsnog enkele quotes los te weken bij de nieuwe recordhouder. Hij verklaarde ons dat hij geen moment van verflauwing had gekend en dat hij na het halve uur, zeker zijnde van zijn krachten, gaandeweg kon verdapperen met het schitterende gevolg dat men kent.

Milaan

Lang geniet Richard niet van de Truiense glorie. Nog diezelfde avond rept hij zich naar het station om de trein naar Parijs te nemen. Richard zou nog een keer terugkeren naar Sint-Truiden voor een nieuwe poging. Er waren geruchten dat een Nederlander beter gedaan had. Het bleven geruchten en maar goed ook voor Richard. Door het slechte weer faalde hij. Twee jaar later speelt hij zijn record dan toch kwijt aan de Italiaan Olno. Op de piste van Milaan komt die 322 meter verder. Richard neemt in 1936 de trein naar Milaan en snelt naar 45,398 kilometer, opnieuw een record. Een verbetering met 308 meter. Weer een jaar later speelt hij het definitief kwijt. In zijn verdere carrière maakte de man vooral nog furore op de piste, waar hij meerdere duurrecords verovert. In 1998 sterft de renner, die in Sint-Truiden wielergeschiedenis schreef, op 88-jarige leeftijd.

Piste in verval

Richards record is meteen ook het hoogtepunt van 't Vissegat. De grote lonen en hoge taksen om wielervedetten te lokken doen samen met de groeiende interesse in het voetbal de piste de das om. “Ze hebben er hun broek aan gescheurd. Zo heb ik bompa altijd horen vertellen”, zegt kleindochter Jenny Hommers (73) vandaag. “Er werden affiches gemaakt met grote namen op, maar die renners hielden zich niet aan hun woord. Het volk was dan kwaad, omdat die kadees niet kwamen opdagen. Je boos maken op de coureurs ging ook weer niet, want dan kwamen ze helemaal niet meer naar Sint-Truiden.”

In 1938 gaat de stekker uit 't Vissegat. Leonard Hommers buigt het hoofd. Arbeiders verwijderen de planken. Het hout wordt verkocht en hergebruikt. Een deel belandt in het huis in de Vissegatstraat waar later Jenny en haar man Pierre-Paul Gennez zullen wonen. Hun dochter en sp.a-politica Caroline groeit er op en schrijft er nog een column over in deze krant: “Ik bracht mijn jeugd door, spelend op het hout dat was doortrokken van de ouderwetse velgen. Planken die in hun vorig leven het zweet van sportmannen hadden opgevangen.”

Luxeappartementen

Van de wielerheroïek uit de jaren 30 is vandaag geen spoor meer te bespeuren achter de Veemarkt en de aanpalende sporthal. Luxeappartementen van residentie Leopold nemen nu de plaats in waar Maurice Richard zijn rondjes afmaalde en zich richting een Wikipediapagina fietste. Toch is de piste nog niet helemaal verdwenen.

In de volksmond is Jenny nog altijd bekend als 'Jenny van de pist'. Ook dochter Caroline krijgt het achtervoegsel. De plek zou nog jaren een trekpleister zijn voor sportievelingen die dan naar 'de pist' trokken. “In 1920 was er zelfs al een tennisplein. Met witte tegels als ondergrond. De club is blijven bestaan. Ook was er een zwembad waar de omheining van de piste nog tijdelijk rond stond. In de jaren '70 is het gedempt en is tennisclub Leopold verder uitgebouwd in de Vissegatstraat. Tot 2013. Ik baatte de club niet meer uit en er waren geen nieuwe huurders meer. Met tranen in de ogen heb ik de grond verkocht waarvoor mijn ouders zo lang hebben gevochten. De percelen waren gegeerd door de stad. Voor de bouw van de sporthal hebben we zelf een stuk moeten afstaan”, besluit Jenny.

De kans dat Sint-Truiden de enige Limburgse stad in de uurrecordlijst blijft, is intergalactisch groot. Alhoewel, wie weet kan de geplande wielerpiste in Heusden-Zolder daar, 90 jaar na Maurice Richard, verandering in brengen?

© Geert HOUBEN/Jozef CROUGHS ■