Na passage in Het Verhaal van Vlaanderen wordt Truiense vloermozaïek weer druk bestudeerd

In de Sint-Pieterskerk van Sint-Truiden ligt een vloermozaïek uit de middeleeuwen. Dat is geen nieuws, maar een passage in ‘Het Verhaal van Vlaanderen’ heeft dit topstuk weer onder de aandacht van onderzoekers gebracht. Tongenaar en specialist Roland Dreesen kon de oorsprong van de steentjes achterhalen.

De (her)ontdekking van het 12de-eeuws vloermozaïek van abt Wiric Van Stapel in Sint-Truiden, is te danken aan het tv-programma ‘Het Verhaal van Vlaanderen’ met Tom Waes. Truienaren zullen de Sint-Pieterskerk in de derde aflevering vrijwel meteen herkend hebben. Maar Geert Vandersmissen en Adolf Moyaerts van de kerkfabriek kregen de afgelopen maanden plots regelmatig steenspecialisten over de vloer. Na de vloermozaïeken van de Romeinen is deze grafplaat immers het tot nog toe oudst gekende voorbeeld van deze toepassing en een topstuk van Vlaanderens kerkelijk erfgoed voor de Lage Landen.  

Verdwenen abdijkerk

Dankzij de grafplaat weten we vandaag ook een beetje hoe het interieur van de rond 1800 verdwenen abdijkerk van de Benedictijnen in Sint-Truiden eruit moet hebben gezien. “Het gaat om een veelkleurig geometrische vloertapijt in streekeigen en exotische natuursteenplaatjes”, zegt dr. Roland Dreesen. Deze geoloog en bekend deskundige in historische bouwstenen, werkte samen met prof. Vilma Rupienné uit het Duitse Bochum om de herkomst van het vloermozaïek te achterhalen. Blijkt dat de steentjes uit zowat het hele Middellandse Zeegebied komen.

Hergebruik

“Abt Wiric, die enkele keren de Paus ging opzoeken in Italië, liet voor zijn heilige stichter Trudo rond 1170 een prachtige kapel bouwen in de abdijkerk”, weet Dreesen. “Mét gebruik van exotische materialen, zoals wel meer in deze tijd van laat-romaanse hoogbloei. Men hergebruikte daarvoor zeldzame en kostbare Romeinse marmers, duizend jaar eerder achtergelaten in onze streken. De gerecupereerde marmerblokjes werden keurig versneden en in een wiekend, bontgekleurd patroon gelegd, dat haast 3D lijkt. Daar waren de Romeinen al meesters in. Als dank kreeg abt Wiric bij zijn dood in 1180 een stukje vloer als graf, met de lovende inscriptie ‘Abt Wiric de eeuwige vriend van de deugden, vertrok van hier naar het licht in de derde dagen van december’. Die plaat geeft ons nu een idee van hoe de rijkelijke kerkvloer van die machtige abdijkerk er ooit moet hebben uitgezien.”

Open Monumentendag

Toen de machtige Benedictijnse abdijkerk onder de Franse bezetting sinds de jaren 1795 verviel tot bouwmaterialenwerf slaagden enkelingen erin om hier en daar nog iets te redden. “Zo ook de grafplaat van abt Wiric. Die werd veilig bewaard in het wijkkerkje op Sint-Pieter en pas bij de neo-romaanse restauratie daarvan rond 1885 in eer hersteld in de koorvloer. Vandaag is het kerkje herbestemd als plek voor onderwijs en kinderzorg”, weet Luc Renson, voorzitter van de Geschied- en Oudheidkundige kring en de Stichting Abdij, Stad en Regio (ASR). Het onderzoek wordt voortgezet en zelfs uitgebreid tot de restanten van de verdwenen Trudo-grafkapel in het abdij-lapidarium. “Bij de Open Monumentendag in september 2023 zullen de resultaten van deze spannende ‘stone story’ in de abdijcrypte te zien zijn”, zo belooft ASR co-voorzitter en archeologe Natalie Cleeren.